زمان تعویض روغن هیدرولیک؛ عواقب دیر عوض کردن روغن هیدرولیک
فرمان ماشین یکی از اون چیزهاییه که تا درست کار نکنه، رانندگی واقعاً لذت‌بخش نیست. اگه تا حالا پشت فرمون یه خودروی بدون فرمان هیدرولیک نشستی، حتماً می‌دونی منظورم چیه. فرمان‌های هیدرولیک باعث می‌شن کنترل ماشین خیلی راحت‌تر بشه، اما مثل هر سیستم دیگه‌ای نیاز به نگهداری دارن. یکی از مهم‌ترین چیزهایی که نباید ازش غافل بشی، زمان تعویض روغن هیدرولیک ماشینه. این روغن نقش خیلی مهمی تو عملکرد نرم و روان فرمان داره و اگه به موقع عوض نشه، ممکنه باعث سفت شدن یا حتی خرابی سیستم بشه. در این مطلب می‌تونید با بهترین زمان تعویض روغن هیدرولیک خودروهای مختلف آشنا بشی.
عمر مفید روغن هیدرولیک فرمان چقدره؟
خیلی از راننده‌ها فکر می‌کنن فقط باید با توجه به کیلومتر کارکرد ماشینشون روغن هیدرولیک رو عوض کنن، اما واقعیت اینه که زمان تعویض روغن هیدرولیک فقط به مسافت طی‌شده بستگی نداره. جنس و ترکیب مواد اولیه‌ای که توی تولید روغن استفاده شده، تأثیر زیادی روی عمر مفیدش داره.
- جنس روغن، تعیین‌کننده اصلی عمرشه: روغن‌های باکیفیت‌تر معمولاً مدت بیشتری خاصیت خودشونو حفظ می‌کنن و دیرتر نیاز به تعویض دارن، در حالی‌که روغن‌های معمولی ممکنه زودتر فاسد بشن یا خاصیت روان‌کنندگی خودشونو از دست بدن.
- فقط کیلومتر مهم نیست: حتی اگه زیاد با ماشینت رانندگی نمی‌کنی، باز هم روغن هیدرولیک یه تاریخ انقضا داره؛ چون با گذشت زمان، تماس با هوا و تغییر دما باعث افت کیفیتش میشه.
- چک کردن دوره‌ای خیلی مهمه: معمولاً پیشنهاد میشه هر ۱۰ هزار کیلومتر یه بار سطح روغن هیدرولیک فرمان رو بررسی کنی. این کار کمک می‌کنه اگه سطح روغن پایین اومده یا رنگش تیره شده، قبل از اینکه آسیبی به پمپ یا سیستم فرمان برسه، روغن رو تعویض یا تکمیلش کنی.
- مخزن روغن هیدرولیک کجاست: معمولاً یه مخزن استوانه‌ای شکل نزدیک تسمه هیدرولیک قرار داره و با یه برچسب مشخص شده تا راحت پیداش کنی.
- حجم روغن مورد نیاز: ظرفیت مخزن روغن هیدرولیک معمولاً کمتر از یه لیتره؛ مثلاً توی خودروی کوییک حدود ۸۷۵ سی‌سی روغن هیدرولیک جا می‌گیره.
به‌طور میانگین، هر ۴ تا ۵ سال یه بار باید روغن هیدرولیک فرمان رو تعویض کنی، حتی اگه ماشینت هنوز اون‌قدری کار نکرده باشه. این کار کمک می‌کنه فرمان ماشین همیشه نرم و روان بچرخه و پمپ هیدرولیک هم عمر بیشتری داشته باشه. در کل، اگه بخوای همیشه از دردسرهای فرمان سفت، صدای اضافی یا آسیب به سیستم هیدرولیک در امان بمونی، حتماً به زمان تعویض روغن هیدرولیک دقت کن و اجازه نده روغن قدیمی برات دردسر درست کنه.
چه عواملی روی زمان تعویض روغن هیدرولیک تاثیر داره؟
حتماً تا حالا متوجه شدی که زمان تعویض روغن هیدرولیک همیشه عدد ثابتی نیست و از یه ماشین به ماشین دیگه فرق داره. دلیلش هم واضحه؛ چند تا عامل مهم وجود داره که مستقیماً روی عمر و کیفیت روغن هیدرولیک تأثیر می‌ذارن. بیایید با هم مهم‌ترینشونو مرور کنیم:
1. نوع خودرو
هر ماشینی سیستم هیدرولیک مخصوص به خودش رو داره. طراحی پمپ، فشار کاری، نوع فرمان و حتی وزن خودرو می‌تونه روی میزان استهلاک روغن تأثیر بذاره. مثلاً ممکنه یه مدل خودرو بعد از ۵۰ هزار کیلومتر نیاز به تعویض روغن داشته باشه، ولی یه مدل دیگه تا ۸۰ هزار کیلومتر هم بدون مشکل کار کنه. پس موقع بررسی زمان تعویض روغن هیدرولیک حتماً دفترچه راهنمای خودروی خودتو در نظر بگیر.
زمان تعویض روغن هیدرولیک خودروهای مختلف
یکی از بهترین راه‌ها برای نگهداری درست از سیستم فرمان، اینه که بدونی زمان تعویض روغن هیدرولیک دقیقاً چه موقعه. هر خودرویی با توجه به طراحی سیستم هیدرولیک و نوع روغنی که استفاده می‌کنه، زمان‌بندی مخصوص به خودش رو داره. معمولاً این اطلاعات توی دفترچه راهنمای خودرو نوشته شده، اما اگه بهش دسترسی نداری، نگران نباش. توی ادامه به طور خلاصه و کاربردی بهت گفتم تا راحت بدونی کی باید روغن هیدرولیک ماشینت رو عوض کنی:
- کوییک هر ۶۰ هزار کیلومتر یا ۴ سال یک‌بار
- تیبا هر ۶۰ هزار کیلومتر یا ۴ سال یک‌بار
- پراید هر ۵۰ هزار کیلومتر یا ۴ سال یک‌بار
- دنا حدود ۶۰ هزار کیلومتر
- پژو ۲۰۶ حدود ۶۵ هزار کیلومتر
- پژو پارس هر ۶۰ هزار کیلومتر
- سمند هر ۶۰ هزار کیلومتر
پیشنهاد ما اینه که حتی اگه هنوز به کیلومتر تعیین‌شده نرسیدی، هرازگاهی سطح و رنگ روغن هیدرولیک رو چک کن. چون عواملی مثل شرایط رانندگی، دمای هوا یا نشت‌های جزئی ممکنه باعث کاهش کیفیت روغن بشن. پس با یه بررسی ساده و دقت به زمان تعویض روغن هیدرولیک، می‌تونی عمر سیستم فرمان ماشینت رو حسابی بالا ببری و از رانندگی نرم و بی‌دردسر لذت ببری.
2. نوع روغن هیدرولیک
همه روغن‌های هیدرولیک مثل هم نیستن؛ هرکدوم با فرمول و افزودنی‌های خاصی تولید می‌شن. بعضیا مقاومت حرارتی بالاتری دارن و دیرتر خاصیتشونو از دست می‌دن، در حالی‌که روغن‌های ضعیف‌تر زودتر فاسد می‌شن. مثلاً برای خودروهای ایران‌خودرو معمولاً روغن‌هایی با استاندارد DEXRON II یا PSF III پیشنهاد می‌شن. اگه از روغن باکیفیت و مطابق توصیه‌ی کارخانه استفاده کنی، نه‌تنها عملکرد فرمانت نرم‌تر میشه، بلکه فاصله‌ی زمان تعویض روغن هیدرولیک هم بیشتر میشه.
3. شرایط رانندگی
شرایط رانندگی یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار روی زمان تعویض روغن هیدرولیکه. مثلاً اگه زیاد توی ترافیک‌های سنگین رانندگی می‌کنی، مدام فرمون رو زیاد می‌چرخونی یا در جاده‌های خاکی و ناهموار رفت‌و‌آمد داری، فشار بیشتری به سیستم هیدرولیک وارد می‌کنی. از طرف دیگه، گرد و غبار و تغییرات شدید دما هم می‌تونن باعث کاهش کیفیت و عمر مفید روغن بشن. پس اگه شرایط رانندگی‌ت سخته، بهتره روغن رو زودتر از موعد معمول تعویض کنی تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری بشه.
4. سلامت اتصالات سیستم هیدرولیک فرمان
نکته‌ی بعدی مربوط به نشتی و سلامت اتصالاته؛ توی دفترچه بیشتر خودروها گفته شده که هر ۱۰ هزار کیلومتر یه بار باید اتصالات و شیلنگ‌های سیستم هیدرولیک رو بررسی کنی. چون حتی یه نشتی کوچیک می‌تونه باعث افت سطح روغن و در نتیجه آسیب جدی به پمپ یا شیر هیدرولیک بشه. خرابی این بخش‌ها معمولاً باعث میشه زمان تعویض روغن هیدرولیک کوتاه‌تر بشه و زودتر نیاز به سرویس پیدا کنی.
این نشونه ها میگه : زمان تعویض روغن هیدرولیک رسیده!
شاید برات پیش اومده باشه که فرمون ماشینت یهویی سفت بشه یا موقع چرخوندنش صداهای عجیبی بده و ندونی دلیلش چیه. خب، باید بدونی اینا دقیقاً از همون نشونه‌هایی‌ان که بهت می‌گن وقتشه به زمان تعویض روغن هیدرولیک توجه کنی. روغن هیدرولیک اگه کیفیتش پایین بیاد یا کثیف بشه، کل سیستم از ریتم طبیعی خودش خارج میشه. پس اگه یکی از این علائم رو دیدی، وقتشه روغن رو بررسی یا تعویض کنی:
- صدا دادن فرمان هنگام چرخاندن: وقتی روغن خاصیت روان‌کنندگی خودش رو از دست بده، پمپ هیدرولیک برای چرخوندن فرمان بیشتر تحت فشار قرار می‌گیره و صدای ناهنجار تولید می‌کنه.
- سفت شدن فرمان: یکی از واضح‌ترین علامت‌هاست؛ این یعنی روغن یا خیلی کثیف شده یا سطحش پایین اومده.
- نشتی روغن هیدرولیک: اگه زیر ماشینت لکه‌ی روغن دیدی، احتمالاً سیستم هیدرولیک نشتی داره و باید سریع چک بشه، چون کاهش سطح روغن می‌تونه باعث خرابی پمپ بشه.
- چرخش غیرعادی فرمان در حرکت: وقتی فرمان بیش از حد سبک یا سنگین میشه، معمولاً نشون می‌ده روغن دیگه کیفیت لازم رو نداره.
- بوی سوختگی: اگه داخل کابین یا اطراف موتور بوی سوختگی حس کردی، ممکنه روغن هیدرولیک بر اثر گرمای زیاد فاسد شده باشه.
- تیره شدن یا کدر شدن روغن: رنگ روغن هیدرولیک تازه معمولاً روشنه؛ اگه تیره یا سیاه شده، یعنی پر از آلودگی و رسوبه و باید عوض بشه.
- رسوب گرفتگی مجاری سیستم: وقتی روغن فاسد میشه، ذرات رسوب داخل لوله‌ها جمع می‌شن و باعث عملکرد ناپایدار فرمان می‌شن.
اگر روغن هیدرولیک به‌موقع عوض نشه چی میشه؟
اگه تا حالا به زمان تعویض روغن هیدرولیک توجه نکردی و فکر کردی «فعلاً که داره کار می‌کنه»، باید بدونی این طرز فکر می‌تونه بعداً برات گرون تموم بشه. روغن هیدرولیک مثل قلب تپنده‌ی سیستم فرمانه و بی‌توجهی بهش کم‌کم باعث افت عملکرد و در نهایت خرابی قطعات گرون‌قیمت میشه.
وقتی روغن خاصیت خودش رو از دست بده، دیگه نمی‌تونه فشار لازم رو منتقل کنه و فرمون سفت میشه. اون وقت برای چرخوندنش باید زور بیشتری بزنی، انگار داری با یه ماشین بدون فرمان هیدرولیک رانندگی می‌کنی. این موضوع نه‌تنها آزاردهنده‌ست، بلکه ممکنه توی رانندگی‌های طولانی حسابی خسته‌ت کنه.
اگه مدت طولانی تعویض روغن رو به تأخیر بندازی، آلودگی و رسوبات داخل روغن می‌تونن پمپ هیدرولیک و چرخ‌دنده‌ها رو فرسوده کنن. در نهایت، ممکنه پمپ هیدرولیک بسوزه یا حتی کل سیستم از کار بیفته و اون موقع باید هزینه زیادی برای تعمیر یا تعویضش پرداخت کنی.
نتیجه‌گیری
در این مطلب به طور کامل درباره‌ی زمان تعویض روغن هیدرولیک و اهمیتش صحبت کردیم. همون‌طور که دیدی، روغن هیدرولیک نقش خیلی مهمی توی عملکرد نرم و بی‌دردسر فرمان ماشین داره و بی‌توجهی بهش می‌تونه باعث مشکلات جدی بشه. به طور کلی بهتره هر ۴۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر یا هر ۴ تا ۵ سال یک‌بار (هرکدوم زودتر اتفاق بیفته) روغن هیدرولیک فرمان رو عوض کنی. این کار ساده، از خرابی پمپ، سفت شدن فرمان و هزینه‌های سنگین جلوگیری می‌کنه. همیشه قبل از خرید روغن جدید، یه نگاهی به دفترچه راهنمای خودرو بنداز تا مطمئن بشی از روغن مناسب با مشخصات توصیه‌شده استفاده می‌کنی.
