10 علائم خرابی سنسور اکسیژن در ماشین‌های مختلف
اگه بخوای ماشینت همیشه روون و کم‌مصرف کار کنه، باید بدونی یکی از قطعات کلیدی که نقش مهمی تو عملکرد موتور داره، سنسور اکسیژنه (که بهش سنسور لامبدا هم می‌گن). البته برخلاف بعضی قطعات، سنسور اکسیژن عمر دائمی نداره و بعد از یه مدت ممکنه خراب بشه یا نیاز به تعویض پیدا کنه. حالا سؤال اینجاست که علائم خرابی سنسور اکسیژن چیه؟ یا اصلاً چرا این قطعه خراب می‌شه؟ اگه دوست داری بدونی چطوری می‌تونی از خرابی‌ش جلوگیری کنی و بیشتر با عملکردش آشنا بشی، تا آخر این مطلب همراه ما باش، قراره کلی چیز جالب یاد بگیری.
علائم خرابی سنسور اکسیژن؛ وقتی ماشینت بهت علامت می‌ده!
خرابی سنسور اکسیژن فقط یه مسئله‌ی کوچیک نیست، چون مستقیماً روی عملکرد موتور و حتی آلایندگی ماشین تأثیر می‌ذاره. بیا با هم علائم خرابی سنسور اکسیژن رو مرورشون کنیم:
1. افت عملکرد موتور و بد کار کردن ماشین
وقتی سنسور اکسیژن خراب می‌شه، ترکیب سوخت و هوایی که وارد موتور می‌شه به‌درستی تنظیم نمی‌شه. در نتیجه ماشین یا بد گاز می‌خوره، یا تو حرکت یه‌جوری کش‌میاد، یا حتی وسط راه خاموش می‌شه. ممکنه حس کنی موتور یهو قدرت نداره یا لرزش عجیبی موقع درجا کار کردن داره. اگه این علائم رو دیدی و هم‌زمان چراغ چک موتور روشن شد، احتمال زیاد مشکل از سنسور اکسیژنه. درباره لرزش ماشین در حالت درجا توی مطلب علت لرزش ماشین بیشتر توضیح دادیم.
2. روشن شدن چراغ چک موتور (Check Engine)
یکی از واضح‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژن همون چراغ معروف چک موتوره؛ البته روشن شدن چراغ چک ماشین همیشه به این معنی نیست که فقط سنسور خراب شده، اما یکی از شایع‌ترین دلایلشه. پس هر وقت این چراغ روشن شد، الکی بی‌خیال نشو؛ چون ممکنه خرابی سنسور باعث بشه سوخت‌وسازت به‌هم بریزه و به مبدل کاتالیزوری آسیب بزنه. اگه ماشینت مدل قدیمیه (مثلاً بالای ۱۰ سال عمر یا بیشتر از ۱۵۰ هزار کیلومتر کارکرد داره)، احتمال اینکه مشکل از سنسور اکسیژن باشه خیلی بیشتره.
3. افزایش مصرف سوخت و پایین اومدن بازده ماشین
یکی از واضح‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژن اینه که مصرف بنزین ماشینت یه‌دفعه بالا می‌ره. سنسور اکسیژن وظیفه داره مقدار هوای واردشده به موتور رو بسنجـه تا سیستم سوخت‌رسانی، سوخت دقیق و به‌اندازه تزریق کنه. اما وقتی این سنسور خراب بشه، اطلاعات اشتباه می‌فرسته و موتور فکر می‌کنه باید سوخت بیشتری بسوزونه. در نتیجه؛ مصرف سوخت زیاد، پیمایش کمتر، به خاطر سوخت نسوخته در موتوره. اگه حس کردی با همون مقدار بنزین، مسافت کمتری میری، این یه زنگ خطر جدیه که نباید نادیده‌ش بگیری.
4. افزایش آلایندگی اگزوز
از دیگه علائم خرابی سنسور اکسیژن اینه که ماشینت شروع می‌کنه به تولید دود تیره یا سیاه از اگزوز. دلیلش واضحه؛ چون سنسور اکسیژن دیگه نمی‌تونه نسبت دقیق هوا به سوخت رو تشخیص بده، بنزین بیش از حد تزریق می‌شه و کامل نمی‌سوزه. در چنین شرایطی، هم آلایندگی محیط بیشتر می‌شه، هم موتور تحت فشار قرار می‌گیره. اگه دیدی دود سیاه از اگزوز در میاد یا بوی تندی حس کردی، بدون که باید سریع سنسور اکسیژن رو بررسی کنی تا جلوی آسیب‌های بعدی رو بگیری.
5. هشدار خرابی مدار گرمایشی سنسور اکسیژن
بعضی از مدل‌های ماشین، سنسور اکسیژن‌شون یه بخش گرمایشی داره تا سریع‌تر به دمای کاری مناسب برسه و اندازه‌گیری دقیق‌تری انجام بده. حالا اگه این مدار گرمایشی دچار مشکل بشه، ماشین معمولاً یه هشدار مخصوص نشون می‌ده. این هشدار یکی از واضح‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژنه و یعنی سیستم تشخیص سوخت و هوای ماشین درست کار نمی‌کنه. نادیده گرفتنش ممکنه باعث بشه مصرف سوختت بره بالا، آلایندگی زیاد بشه و حتی به مبدل کاتالیزوری آسیب برسه.
6. صداها و لرزش‌های غیرعادی از موتور
اگه یه مدت احساس کردی موتور ماشین صدای تق‌تق می‌ده، لرزش داره یا موقع گاز دادن یه‌جور صدای ناهماهنگ ازش درمیاد، خیلی وقت‌ها مشکل از خرابی سنسور اکسیژنه. وقتی این سنسور درست کار نکنه، ترکیب هوا و سوخت به‌درستی تنظیم نمی‌شه، احتراق ناقص پیش میاد و موتور شروع می‌کنه به تولید صداهای نامنظم. حتی ممکنه موقع درجا کار کردن یا شتاب گرفتن، صدا از حد معمول بیشتر بشه. این یکی از اون علائم خرابی سنسور اکسیژنه که خیلی‌ها اولش نادیده می‌گیرن، اما اگه زود بهش رسیدگی نکنی، ممکنه باعث آسیب جدی‌تری به موتور بشه. درباره صداهای غیر عادی موتور و علت صدای موتور بیشتر بخونید.
7. انتشار بوی گوگرد یا تخم‌مرغ فاسد از اگزوز
اگه از اگزوز ماشینت بویی شبیه تخم‌مرغ گندیده یا گوگرد حس می‌کنی، این یکی از واضح‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژنه. دلیلش اینه که سنسور اکسیژن خراب، داده‌های اشتباه به ECU (مغز الکترونیکی ماشین) می‌فرسته و باعث می‌شه مقدار زیادی سوخت اضافی وارد موتور بشه. این سوخت اضافه به‌طور کامل نمی‌سوزه و بخشی از اون به ترکیبات گوگردی تبدیل می‌شه که بوی بدی تولید می‌کنن.
8. خروج دود سیاه و غلیظ از اگزوز
یکی دیگه از علائم خرابی سنسور اکسیژن که خیلی راحت می‌تونی تشخیصش بدی، همین دود سیاهیه که از اگزوز بیرون میاد. وقتی سنسور درست کار نکنه، نسبت هوا و سوخت به‌هم می‌خوره و سوخت بیشتری وارد سیلندر می‌شه. اما چون اکسیژن کافی وجود نداره، اون سوخت کامل نمی‌سوزه و به شکل دود تیره و چرب از اگزوز بیرون می‌زنه.
9. خرابی ناگهانی مبدل کاتالیزوری (کاتالیزور ماشین)
مبدل کاتالیزوری یه قطعه حیاتی توی سیستم اگزوز ماشینه که آلاینده‌های خطرناک رو کاهش می‌ده. اما وقتی سنسور اکسیژن خراب بشه و اطلاعات اشتباه به ECU بفرسته، میزان سوخت تزریق‌شده بیش از حد می‌شه و همین باعث می‌شه مبدل بیش‌ازحد داغ یا حتی مسدود بشه. این وضعیت معمولاً با افت قدرت موتور، بوی بد یا افزایش مصرف سوخت همراهه و در نهایت می‌تونه منجر به خرابی ناگهانی کاتالیزور بشه. این خرابی از جدی‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژنه چون تعمیر یا تعویض کاتالیزور هزینه‌ی بالایی داره و در صورت بی‌توجهی، حتی ممکنه ماشینت نتونه از تست آلایندگی هم عبور کنه.
10. افزایش دمای غیرعادی موتور و فشار زیاد روی قطعات
از دیگه علائم خرابی سنسور اکسیژن که خیلیا نادیده می‌گیرن، بالا رفتن دمای موتور و داغ شدن بیش از حدشه. وقتی ترکیب سوخت و هوا درست تنظیم نشه، موتور برای حفظ عملکرد خودش مجبور می‌شه سخت‌تر کار کنه. این یعنی احتراق ناقص، فشار بالا و افزایش دمای کلی سیستم. در نتیجه ممکنه به قطعات مهمی مثل واشر سرسیلندر، سوپاپ‌ها یا حتی خود مبدل کاتالیزوری آسیب برسه. اگه این حالت ادامه پیدا کنه، احتمال جوش آوردن موتور هم زیاد می‌شه. پس اگه دیدی آمپر دما بالا رفته و هم‌زمان بقیه نشونه‌های خرابی سنسور اکسیژن مثل دود یا بوی بد هم وجود داره، حتماً سریع‌تر برای بررسی ماشین اقدام کن.
علائم خرابی سنسور اکسیژن در خودروهای مختلف
تقریباً توی همه‌ی ماشین‌ها وقتی سنسور اکسیژن خراب می‌شه، یه‌سری نشونه‌ی مشترک داره که راحت می‌تونی متوجهش بشی. مثلاً:
- مصرف سوخت یه‌دفعه بالا می‌ره و بنزین زود تموم می‌شه.
- موتور درست و نرم کار نمی‌کنه و مخصوصاً وقتی ماشین درجا کار می‌کنه، لرزشش بیشتر از حالته عادیشه.
- از اگزوز ممکنه بوی تند بنزین نسوخته یا حتی بوی گوگرد (یه چیزی شبیه تخم‌مرغ فاسد) بیاد.
- چراغ چک موتور هم معمولاً روشن می‌شه و مستقیم بهت می‌گه یه ایراد تو سیستم سوخت‌رسانی یا سنسور اکسیژن وجود داره.
حالا بعضی ماشین‌ها یه‌سری علائم خاص‌تر هم دارن؛ مثلاً پراید معمولاً با همون افزایش مصرف سوخت و بوی بنزین نسوخته خودش رو لو می‌ده، اما سمند یه‌جور دیگه رفتار می‌کنه، وقتی سنسورش درست کار نکنه، دمای موتور زود می‌ره بالا و موتور یه حالت سنگینی و بی‌نظمی پیدا می‌کنه، مخصوصاً تو دور پایین.
در تیبا معمولاً بوی گوگرد از اگزوز و افت شتاب در سرعت‌های بالا بیشتر به چشم میاد، یعنی ماشین حس می‌کنی جون نداره.
در پژو ۲۰۶ تیپ ۲ نشونه‌ها واضح‌ترن؛ هم چراغ چک روشن می‌شه، هم شتاب میاد پایین و حتی ممکنه دود سیاه از اگزوز دربیاد.
اما اگه پژو ۴۰۵ داری، علاوه بر همه‌ی اینا، ممکنه دمای موتور هم بالاتر بره و موتور یه‌جور لرزش و ناهماهنگی خاص پیدا کنه.
در کل، هر ماشینی یه مدل خاص از نشونه‌ها رو نشون می‌ده، ولی وقتی دیدی مصرف بنزین بالا رفته، ماشین لرزش گرفته و چراغ چک روشن شده، بدون تقریباً مطمئناً پای سنسور اکسیژن وسطه!
نتیجه‌گیری
تو این مطلب حسابی به بررسی نشونه‌ها و دلایل خرابی سنسور اکسیژن پرداختیم. هرچند این قطعه خیلی گرون نیست و تعویضش هم کار خیلی سختی نیست، اما همون‌طور که دیدی نقش حیاتی تو عملکرد صحیح و سالم موتور داره. وقتی سنسور خراب می‌شه، مصرف سوخت بالا می‌ره و هزینه‌های اضافی برات درست می‌کنه، ضمن اینکه می‌تونه مثل یه دومینو باعث بروز مشکلات دیگه‌ای هم توی موتور بشه. پس بهترین کار اینه که به‌محض مشاهده هر کدوم از علائم خرابی سنسور اکسیژن، زود به تعمیرگاه سر بزنی تا ماشینت سالم بمونه و دردسرهای بزرگ‌تر پیش نیاد.
