لرزش فرمان ماشین رو پشت گوش ننداز
اگه تا حالا لرزش فرمان ماشین رو سبک گرفتید و گفتید «بیخیال، خودش درست میشه»، وقتشه تجدید نظر کنید؛ همین لرزش کوچیک میتونه پشت پردهی کلی دردسر بزرگ باشه. واقعیتش اینه که سلامت فرمان، مستقیم روی امنیت رانندگی تأثیر میذاره و اگه درست کار نکنه، احتمال خطر و تصادف بالا میره. پس بهتره قبل از اینکه مشکل جدیتر بشه، علتش رو پیدا کنیم. تو این مطلب میخوایم چند دلیل مختلف لرزش فرمان خودرو رو چه درجا، چه تو سرعت کم و زیاد، چه موقع ترمز گرفتن و… بررسی کنیم تا بفهمیم این لرزش دقیقاً از کجا آب میخوره.
لرزش فرمان در سرعت بالا
آشنایی با علت لرزش فرمان در سرعت 80 تا 100 از اهمیت بیشتری داره؛ وقتی سرعت ماشین بالاست، کوچکترین انحرافی در مسیر حرکت خودرو میتونه فاجعه به بار بیاره. دلیل لرزش فرمان در سرعت 100 تا 120 رو میتونیم در بین به موارد زیر جستجو کنیم:
میزان نبودن فرمان
یکی از اولین چیزهایی که باید بهش شک کنید، میزان نبودن فرمانه؛ چرخهای جلوی ماشین باید همیشه با یه فاصله استاندارد و دقیق نسبت به هم تنظیم شده باشن؛ یعنی چه جلوشون، چه عقبشون از همون اندازه پیروی کنه. اما وقتی به هر دلیلی این فاصلهها یه ذره بههم بخوره، ماشین از تنظیم خارج میشه و نیاز به میزان فرمان پیدا میکنه. یکی از واضحترین نشونههاش هم همون لرزش فرمان ماشینه؛ مخصوصاً وقتی سرعت بالا میره.
خرابی بلبرینگ تلسکوپی فرمان
یکی از دلایلی که کمتر بهش توجه میشه اما حسابی اعصاب خوردکنه، خرابی بلبرینگ تلسکوپی فرمانه. این قطعه کارش فقط نگهداشتن غربیلک نیست؛ کلی وظیفه ریز و درشت داره؛ از تنظیم زاویه فرمان گرفته تا نقش رابط بین غربیلک و جعبهفرمان. تازه خیلی از قطعات جانبی مثل دستهراهنما و برفپاککن هم روی همین بلبرینگ سوار میشن. حالا وقتی این بلبرینگ خراب بشه یا گیر کنه، نتیجهاش معلومه؛ لقی و لرزش فرمان ماشین که مخصوصاً تو سرعت بالا، همراه با صدای بد و اعصابخردکنی خودشو نشون میده و واقعاً نمیذاره رانندگی لذتبخش باشه.
خرابی یا لقی سیبک
سیبک درواقع همون قطعهایه که حرکت فرمان رو به چرخها منتقل میکنه و کمک میکنه ماشین تو مسیر درست حرکت کنه. وقتی این قطعه میشکنه یا لق میشه، اولین جایی که اعتراض میکنه فرمانه؛ مخصوصاً وقتی با سرعت بالا میخواید مسیر رو عوض کنید، یهو حس میکنید لرزش فرمان ماشین شدیدتر میشه و حتی کنترل خودرو هم سختتر به نظر میرسه. این حالت هشدار جدیه که سیبک داره به آخر خط میرسه و باید سریع رسیدگی بشه.
خراب شدن میل فرمان
یکی از اون قطعاتی که معمولاً اسمش کمتر به گوش میخوره ولی حسابی تو رانندگی نقش داره، میل فرمانه. این قطعه همون پل ارتباطی بین غربیلک و جعبهفرمانه و عملاً چرخش دست شما رو به چرخهای ماشین منتقل میکنه. حالا وقتی ماشین یه ضربهی سنگین میخوره؛ مثلاً تو چالههای عمیق یا برخوردهای شدید، میل فرمان ممکنه کج بشه یا آسیب ببینه. اینجاست که کمکم لرزش فرمان ماشین شروع میشه و هرچی سرعت بالاتر میره، این لرزش بیشتر خودش رو نشون میده. پس اگه احساس میکنید فرمان یه جورایی لنگ میزنه، احتمال خرابی میل فرمان رو دستکم نگیرید.
آسیب دیدن میل تعادل
میل تعادل یا همون «میل موجگیر» هم یکی از قطعات حیاتی جلوبندیه که همیشه یواشکی کارشو درست انجام میده تا ماشین تو پیچها و دستاندازها تعادلش رو حفظ کنه. اما کافیه یه تصادف، ضربه شدید یا حتی فشار بیش از حد بهش وارد بشه تا این قطعه فولادی دچار مشکل بشه. خرابی میل تعادل معمولاً تو سرعتهای بالا خیلی بیشتر خودشو نشون میده و یکی از اولین علامتهاش همون لرزش فرمان ماشینه که کاملاً غیرعادی و آزاردهنده ظاهر میشه. اگر ماشینتون تو سرعت بالا احساس «تاب خوردن» یا لرزش داشت، وقتشه یه نگاه جدی به میل تعادل بندازید.
شل شدن اتصالات چرخها
شاید باورش سخت باشه، اما همین چند تا پیچ که چرخها رو به سیستم فرمان وصل میکنن، اگه یکیشون هم شل بشه میتونه کلی دردسر درست کنه. وقتی این اتصالات از حالت محکم و سفت خودشون خارج میشن، اولین نشونهای که بهتون چشمک میزنه همون لرزش فرمان ماشینه. تو سرعتهای مختلف ممکنه متفاوت حس بشه، اما معمولاً هرچی سرعت بالاتر میره، این لرزش علنیتر میشه و حتی کنترل ماشین رو هم سختتر میکنه.
بالانس نبودن چرخهای ماشین
بحث بالانس نبودن چرخها هم یکی از رایجترین دلیلهای لرزشه؛ چرخهای ماشین باید همیشه همراستا و هماهنگ باشن تا وزن خودرو بهصورت مساوی روی همهشون پخش بشه. اما وقتی این بالانس بههم میریزه؛ چه به خاطر دستانداز، چه تعویض لاستیک، چه ضربههای شدید، ماشین یه جورایی «نامتعادل» میشه. در نتیجه دوباره همون لرزش فرمان ماشین که تو سرعت بالا کاملاً به چشم و دست میاد.
گاهی وقتا اونقدر لرزش فرمان ماشین شدید میشه که وقتی لاستیکها رو چک میکنی، میبینی دیگه کار از تعمیر گذشته و زمان تعویض و خرید لاستیک رسیده. واقعاً هم لاستیک خراب فقط باعث لرزش فرمان نمیشه، روی ترمز و تعادل ماشین هم تاثیر بد میذاره. اگه به این مرحله رسیدی، بهترین کار اینه که مستقیم بری سراغ ازکی سرویس. هم تنوع لاستیکاش عالیه، هم قیمتاش منصفانهست و مهمتر از همه اینکه ارسال رایگان به کل ایران داره؛ یعنی بدون دردسر سفارش میدی و در کمترین زمان لاستیک جدید دم در خونه ت میاد.
خرابی کمک فنرهای سیستم تعلیق
یکی از مهمترین دلایلی که میتونه تو سرعت بالا حسابی اعصابتون رو خورد کنه، خرابی کمکفنرهای سیستم تعلیقه. کمکفنرها دقیقاً همون قطعاتی هستن که ارتعاشات و ضربهها رو جذب میکنن تا اتاق ماشین آروم بمونه. اما وقتی این قطعهها ضعیف میشن یا خراب میشن، دیگه ضربهها مستقیم وارد اتاق و فرمان میشه و نتیجهاش هم کاملاً مشخصه؛ لرزش فرمان ماشین که تو سرعت بالا خیلی شدیدتر حس میشه.
آسیب دیدن شاسی خودرو
یه عامل دیگه که معمولاً کمتر بهش توجه میشه ولی تاثیر خیلی عمیقی داره، آسیب دیدن شاسی خودروه. شاسی مثل ستون فقرات ماشینه و همهچیز از موتور و بدنه گرفته تا سیستم تعلیق روی اون سوار میشن. حالا اگه شاسی تاب برداره یا آسیب جدی ببینه، تعادل کل ماشین بههم میریزه و طبیعیه که یکی از اولین نشونههاش هم لرزش فرمان ماشین باشه. معمولاً این مشکل فقط بعد از تصادفهای سنگین اتفاق میافته، اما اگه رخ بده، باید خیلی فوری رسیدگی بشه چون میتونه روی تمام قسمتهای خودرو اثر بذاره.
لرزش فرمان هنگام ترمز
اگه موقع ترمز گرفتن حس میکنی لرزش فرمان ماشین شروع میشه و انگار فرمان داره تو دستت میرقصه، بدون که معمولاً ماجرا از سیستم ترمز سرچشمه میگیره. یکی از شایعترین دلایلش مشکل در عملکرد روتور ترمزه؛ یعنی وقتی دیسکها تاب برمیدارن یا سطحشون یکنواخت نیست، موقع ترمز لرزش مستقیم منتقل میشه به فرمان. از اون طرف خرابی کالیپر ترمز هم میتونه باعث بشه لنتها درست عمل نکنن و همین بیتعادلی، فرمان رو به لرزش بندازه. این وسط سفت شدن ترمز هم هست که میتونه نشونه گیر کردن یکی از قطعات یا درست عمل نکردن روغن ترمز باشه. اگر احتمال میدی دیسک ترمز تاب برداشته باشه حتما علائم تاب برداشتن دیسک ترمز رو بخون!
لرزش فرمان در حالت درجا
وقتی پراید تو حالت ایستاده یا درجا شروع به لرزیدن فرمان میکنه، اغلب مشکل از لاستیکها و بالانس چرخهاه. لاستیک فرسوده یا باد لاستیک نامیزان باعث میشه حتی وقتی ماشین حرکت نمیکنه، لرزش به کابین و فرمان منتقل بشه. علاوه بر این، خرابی یا تنظیم نبودن صفحه کلاچ هم تو شروع حرکت یا رها کردن کلاچ باعث میشه فرمان و بدنه کمی بلرزه. بعضی وقتها هم مشکلات فنی موتور مثل گرفتگی فیلتر سوخت، خرابی شمع یا سنسور اکسیژن میتونه لرزش ایجاد کنه و رانندهها اشتباهاً فکر کنن مشکل از فرمانه.
علت لرزش فرمان در پژو پارس و سمند هم قضیه تقریباً مشابه داره، اما شدت لرزش و علت غالب میتونه کمی فرق کنه. تو این خودروها علاوه بر لاستیک و بالانس، دیسک و صفحه کلاچ بزرگتر و سنگینتر هستن و خرابی یا فرسودگی اونها لرزش فرمان ماشین در حالت درجا رو بیشتر حس میکنه. همچنین موتور این ماشینها حساستر به مشکلات فنی مثل گرفتگی سوزن انژکتور یا خرابی شمع هست و وقتی موتور ناپایدار کار میکنه، لرزش به فرمان منتقل میشه. در دفترچههای سرویس سایپا و ایرانخودرو هم تأکید دارن که بررسی موتور، کلاچ و وضعیت لاستیکها اولین قدم برای رفع لرزش فرمان ماشین در حالت درجا ماشینه.
لرزش فرمان در سرعت کم
اگه تو سرعت کم و پایین لرزش فرمان حس میکنید، بهتره این موارد رو یکی یکی بررسی کنید تا مشکل ریشهای شناسایی و رفع بشه.
- کمبود روغن هیدرولیک (فرمان هیدرولیک): در خودروهایی که از سیستم هیدرولیک استفاده میکنن، روغن هیدرولیک مثل خون سیستم فرمانه؛ یعنی بدونش فشار لازم برای چرخوندن فرمان تامین نمیشه. وقتی سطح روغن پایین باشه، مخصوصاً در سرعت پایین که نیروی حرکت ماشین کمک نمیکنه، فرمان نرم و روان حرکت نمیکنه و نتیجش همون لرزش فرمان ماشینه که حسش میکنید.
- خرابی پمپ هیدرولیک (فرمان هیدرولیک): پمپ هیدرولیک کارش اینه که فشار روغن رو تأمین کنه و فرمان راحت بچرخه. اگه پمپ فرسوده یا خراب بشه، فشار کافی به سیستم نمیرسه و موقع چرخوندن فرمان در سرعت پایین، لرزش فرمان کاملاً حس میشه و کنترل فرمان سخت میشه.
- خرابی شلنگهای هیدرولیک (فرمان هیدرولیک): شلنگها روغن تحت فشار رو به همه قسمتهای فرمان میرسونن. با گذشت زمان ممکنه ترک بخورن یا نشتی پیدا کنن و جریان روغن مختل بشه؛ در نتیجه، دوباره همون لرزش فرمان ماشین در سرعت پایین که اذیتکننده و نگرانکنندهست.
- مشکلات موتور: حتی اگه سیستم فرمان سالم باشه، اگه موتور درست کار نکنه، ارتعاشاتش مستقیم به فرمان منتقل میشه. خرابی دسته موتور، شمعها یا یاتاقانها میتونه باعث کارکرد نامنظم موتور بشه و این لرزشها تو سرعت پایین هم خودشون رو به فرمان برسونن.
- خرابی موتور الکتریکی (فرمان برقی): تو فرمانهای برقی، موتور الکتریکی نیروی چرخش فرمان رو تأمین میکنه. اگه این موتور خراب یا ضعیف باشه، مخصوصاً تو سرعت پایین، فرمان شروع به لرزش میکنه و کنترلش سخت میشه.
- خرابی سنسورها یا سیمکشی (فرمان برقی): سیستمهای برقی وابسته به سنسور هستن و اگه سنسورها درست کار نکنن یا سیمکشی مشکل داشته باشه، اطلاعات اشتباه به فرمان میرسه و در نهایت لرزش فرمان ماشین رو تجربه میکنید.
علت لرزش فرمان در سرعت پایین پراید
وقتی پراید تو سرعتهای پایین شروع به لرزوندن فرمان میکنه، معمولاً مشکل از همون قسمتهایی میاد که مستقیم با جلوبندی و انتقال نیرو در ارتباطن. یکی از رایجترین علتها خرابی یا لقی سیبکها و اتصالات جلوبندیه. چون تو سرعت پایین، هر لقی کوچیکی خودش رو واضحتر نشون میده و فرمان حالت نامیزون پیدا میکنه. همینطور بالانس نبودن چرخها یا تاب داشتن رینگ هم میتونه تو سرعت کم لرزش ایجاد کنه؛ مخصوصاً پراید که وزن کمی داره و لرزشها خیلی سریعتر منتقل میشن.
از طرف دیگه، خرابی کمکفنرها یا بوشهای طبق هم میتونن دلیل لرزش فرمان در سرعت پایین پراید باشن. وقتی کمکفنر ضعیف میشه یا بوشهای جلوبندی خشک یا پاره میشن، ماشین حتی در سرعت کم هم ضربهها رو جذب نمیکنه و این ضربهها مستقیم به فرمان منتقل میشن. بعضی وقتا حتی باد نامیزان لاستیکها یا ساییدگی نقطهای هم باعث همین مشکل میشه؛ چون لاستیک تو سرعت پایین هر ناهمواری کوچیکی رو بیشتر به بدنه منتقل میکنه.
علت لرزش فرمان هنگام چرخاندن
وقتی فرمان ماشین موقع چرخوندن میلرزه یعنی یه جای کار درست نیست و معمولاً باید سراغ جلوبندی یا سیستم ترمز رفت. خیلی وقتها داستان از یه مشکل ساده شروع میشه، اما اگه جدی گرفته نشه میتونه دردسر درست کنه. خلاصهاش اینه:
- بالانس نبودن چرخها: چون چرخ یکنواخت نمیچرخه، نیرو بهصورت نامساوی به فرمان منتقل میشه و لرزش ایجاد میکنه.
- تاب داشتن دیسکهای ترمز: وقتی دیسک تاب داشته باشه، لنتها درست چفت نمیشن و همین باعث لرزش موقع پیچیدن یا ترمز گرفتن میشه.
- خرابی قطعات جلوبندی: لقی یا خرابی سیبکها، بوشها، طبقها و کمکفنرها باعث میشه فرمان بهجای حرکت نرم، ضربهای و لرزشی عمل کنه.
- مشکلات سیستم فرمان هیدرولیک یا برقی: کم بودن روغن هیدرولیک، خرابی پمپ، ایراد در موتور برقی یا حتی سنسورهای فرمان میتونه باعث بشه فرمان تو سرعت پایین یا موقع دور زدن شروع به لرزیدن کنه.
در کل، هر وقت دیدی فرمان ماشین حین چرخوندن رفتار طبیعی نداره، یعنی یکی از این بخشها درست کار نمیکنه و وقتشه یه متخصص نگاه دقیقتری بهش بندازه.
جمعبندی
توی این مطلب، به بررسی اصلیترین دلایل لرزش فرمان خودرو پرداختیم و فهمیدیم که این مشکل میتونه از قطعات جلوبندی، سیستم ترمز، لاستیکها یا فرمان هیدرولیک و برقی ناشی بشه. پیشنهاد میکنیم هر از گاهی یه نگاه کلی به خودرویتون بندازید و مواردی مثل تنظیم بودن فرمان، سالم بودن لنت و دیسکها، وضعیت لاستیکها و فشار بادشون رو بررسی کنید. همچنین، اگه هنگام رانندگی متوجه صدای غیرعادی یا لرزش شدیدی شدید، بهتره هرچه سریعتر به تعمیرگاه مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری بشه.
